Umbreyting gagna er aðferð til að bregðast við lögun dreifingar eins og skekkju, frávillingum eða misleitni. Margar úrvinnsluaðferðir byggja á þeirri forsendu að dreifing gagna sé normaldreifð. Umbreyting er því aðferð til að bregðast við lögun dreifingar þegar tiltekinni úrvinnsluaðferð er beitt en forsendur úrvinnsluaðferðarinnar ekki fyrir hendi.

Til eru nokkrar leiðir til að umbreyta. Umbreyting með lógariþma er oft gagnleg þegar dreifing er jákvætt skekkt. Veldisumbreyting getur gagnast á bæði jákvætt og neikvætt skekkta dreifingu. Umbreyting með kvaðratrót er alla jafna ekki eins áhrifarík á skekkju og umbreyting með lógariþma en getur verið álitlegur kostur þegar gögnin eru samsett úr fjöldatölum.

Ef umbreyting með lógariþma hentar ekki til að fá fram ákjósanlega lögun á dreifingu er vert að reyna umbreytingu með kvaðratrót eða þriðju rót. Ef slík umbreyting hentar ekki heldur er rétt að athuga áhrif veldisumbreytingar.

Eftir umbreytingu er mikilvægt að athuga hvort dreifingin er normaldreifð, eða því sem næst. Oft þarf að prófa sig áfram að heppilegustu lausninni eða þangað til náðst hefur viðunandi lögun á dreifingu. Það eina sem aldrei ætti að gera er að umbreyta til þess að fá fram marktækar niðurstöður. Hægt er að umbreyta gögnum í SPSS.

© 2003 Gunnar Karl Karlsson